Anayasa Mahkemesi Kararları Doğrultusunda Haksız Olarak Verilen Tutuklama, Gözaltı, Yakalama, Tutukluluğun Devamı Kararları Neticesinde Uygulanan Koruma Tedbirlerinde Kişiye Ödenecek Maddi ve Manevi Tazminat Miktarı
Ceza muhakemesi sürecinde kişiye tutuklama veya gözaltı gibi koruma tedbirleri uygulanabilir. Haklarında kovuşturmaya yer olmadığı veya beraat kararı verilenler, 5271 sayılı Kanun’un 141. maddesinde öngörülen tazminat yolunu tükettikten sonra yakalama, gözaltı veya tutuklamanın haksız olduğu yani hukuki olmadığı ve ödenen tazminatın yetersiz olduğu iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunuyorlar. Anayasa Mahkemesi’nin bu konuda verdiği kararlar ise ödenecek tazminat miktarları bakımından yargılamalarda emsal teşkil edecektir.
Kişilerin maddi ve manevi her türlü zararlarını devletten isteyebilmeleri için sadece yukarıda sayılan unsurların gerçekleşmesi şart değildir. Tazminat istenebilecek durumlar Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 141. maddesinde sayılmıştır. Hangi durumlarda kimlerin nasıl tazminat talebinde bulunabileceği hakkında detaylı bilgi öğrenmek isterseniz şu yazımızı okuyabilirsiniz. Devletten Tazminat İstemi Ceza Muhakemesi Hukuku
Yazının İçindekiler
- Anayasa Mahkemesince beraat veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar ile sonuçlanan ceza yargılaması süreçlerinde haklarında uygulanan gözaltı ve/veya tutuklama gibi koruma tedbirleri nedeniyle veya haksız, hukuki olmayan yakalama, gözaltı veya tutuklamalarda hükmedilecek manevi tazminat miktarları.
- Tutuklama veya gözaltının haksız olması sebebiyle hükmedilecek manevi tazminat miktarı neye göre belirleniyor ?
- Haksız tutuklama, gözaltı, yakalama veya benzer durumlarda ödenecek maddi tazminat miktarı nasıl hesaplanır ?
- Cezaevinde fazladan tutulduğu için kişiye ödenecek maddi ve manevi tazminat miktarı ne kadardır ?
Anayasa Mahkemesince beraat veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar ile sonuçlanan ceza yargılaması süreçlerinde haklarında uygulanan gözaltı ve/veya tutuklama gibi koruma tedbirleri nedeniyle veya haksız, hukuki olmayan yakalama, gözaltı veya tutuklamalarda hükmedilecek manevi tazminat miktarları.
Anayasa Mahkemesi kararlarında; haksız yakalama, gözaltı, tutuklama uygulamalarında, CMK. m. 141’de düzenlenen ihlallerde veya Anayasa m. 19’da düzenlenen kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı ihlalinde mahkemelerce manevi tazminata hükmedilirken bu tazminat miktarının Anayasa Mahkemesi’nin benzer davalarda verdiği tazminat miktarlarına göre kayda değer ölçüde düşük olamayacağı ifade edilmiştir. (O.O. ve diğerleri, B. No: 2021/64808, 23/10/2024,)
Ayrıca manevi tazminat miktarının yeterli olup olmadığı belirlenirken tazminata karar veren ağır ceza mahkemesinin karar tarihinde Anayasa Mahkemesi’nin benzer başvurular üzerine verdiği veya verebileceği tazminat miktarına göre bir karşılaştırma yapılacağı da Anayasa Mahkemesi tarafından ifade edilmiştir. Bu yüzden Anayasa Mahkemesi bir kararında benzer olaylarda hükmedeceği manevi tazminat miktarları için bir tablo yayınlamıştır. Ayrıca kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığı’na gönderilmesine 23/10/2024 tarihinde oybirliğiyle karar verdi. (O.O. ve diğerleri, B. No: 2021/64808, 23/10/2024,)
Bu tabloya göre Anayasa Mahkemesi’nin benzer olaylarda hükmedeceği tazminat miktarı, 2023 yılı bakımından bir gün gözaltı için asgari 1.800 TL, tutuklama tedbiri için tutukluluk süresine göre Asgari: 90.000TL, Ortalama: 240.000 TL, Azami: 600.000 TL’dir. Arıca Anayasa Mahkemesi ödemede gecikme olması hâlinde yasal faiz uygulanmasına da karar vermektedir. (O.O. ve diğerleri, B. No: 2021/64808, 23/10/2024,) Kararda yer alan tablo:
Ayrıca manevi tazminat miktarının yeterli olup olmadığı belirlenirken tazminata karar veren ağır ceza mahkemesinin karar tarihi, şayet manevi tazminat miktarı bölge adliye mahkemesi kararıyla değiştirilmişse istinaf mahkemesinin karar tarihi itibarıyla Anayasa Mahkemesinin benzer başvurular üzerine vereceği tazminat miktarına göre bir karşılaştırma yapılarak uygun tazminatın belirlenmesi gerektiği de Anayasa Mahkemesi kararında belirtilmiştir. Yani mahkeme kararını verdiği tarihte Anayasa Mahkemesi o karar yılı içinde ne kadar tazminata hükmetmişse kıyaslayıp buna göre karar verecektir. (O.O. ve diğerleri, B. No: 2021/64808, 23/10/2024,)
Şunu belirtmekte fayda vardır. Kişi lehine hükmedilen tazminat miktarı Anayasa Mahkemesi’nin benzer durumlarda verilmesine hükmettiği tazminat miktarından düşükse bu tek başına Anayasa’nın kişi hürriyeti ve güvenliği başlıklı 19. maddesinin dokuzuncu fıkrasının ihlal edildiği anlamına gelmez. Çünkü somut olayın kendine özgü şartlarının dikkate alınması gerektiği ifade edilmiştir. (M.E., § 48). (O.O. ve diğerleri, B. No: 2021/64808, 23/10/2024,)
Anayasa Mahkemesi’nin, hükmedilen manevi tazminat miktarının düşük olduğuna hükmettiği ve haksız tutuklama, gözaltı ve yakalama uygulamalarında hükmedilecek tazminat miktarları için hazırladığı tablonun yer aldığı kararın tamamını PDF olarak indirebilirsiniz.
Ağır ceza mahkemelerinin tazminat için somut olayın şartlarına göre takdir yetkisi bulunmakla birlikte meydana gelen ihlalle orantılı olmayan önemsiz miktarda bir tazminat Anayasa’nın 19. maddesinin dokuzuncu fıkrasına aykırı olacaktır.
Tutuklama veya gözaltının haksız olması sebebiyle hükmedilecek manevi tazminat miktarı neye göre belirleniyor ?
Anayasa Mahkemesince yakalama, gözaltı veya tutuklamanın hukuki olmaması nedeniyle manevi tazminata hükmedilirken kişinin sosyal ve ekonomik durumu, mesleki ve toplumsal konumu, üzerine atılı suçun niteliği, koruma tedbirine neden olan olayın oluş şekli, tedbirin kişinin üzerinde bıraktığı olumsuz etkiler ve tedbirin süresi, tedbir nedeniyle meydana gelen ihlalin ağırlığı dikkate alınmaktadır (Siyami Hıdıroğlu [GK], B. No: 2018/11489, 11/1/2024, § 35). (O.O. ve diğerleri, B. No: 2021/64808, 23/10/2024,).
Haksız tutuklama, gözaltı, yakalama veya benzer durumlarda ödenecek maddi tazminat miktarı nasıl hesaplanır ?
Maddi tazminat miktarı nitelikli bir hesaplama gerektiğinden Anayasa Mahkemesi tarafından hükmedilecek manevi tazminat miktarları gibi bir tablo yoktur. Hukuki olmayan koruma tedbirlerinde maddi tazminat miktarının nasıl belirleneceği Anayasa Mahkemesi tarafından açıklanmıştır. Buna göre maddi zarar, zarara uğrayanın hâlen mevcut mal varlığı ile uygulanan koruma tedbiri olmasaydı bu mal varlığının olacağı durum arasındaki farktan ibarettir. Maddi zarar, mal varlığında meydana gelen fiilî azalma şeklinde ortaya çıkabileceği gibi yoksun kalınan kâr şeklinde de oluşabilir. Öte yandan ihlal ile zarar arasında nedensellik bağı bulunması gerekir. İhlal ile zarar arasındaki illiyet bağının açık olmaması, illiyet bağının belirsiz veya spekülatif olduğu hâllerde maddi tazminata hükmedilmeyecektir. Hükmedilecek tazminat miktarının her zaman maddi zarara eşit olması gerekmez. Başvurucu, lehine uygun bir tazminata hükmedilebilmesi de yeterli olabilir. Maddi tazminatın belirlenmesinde ağır ceza mahkemelerinin daha iyi konumda oldukları açıktır. Anayasa Mahkemesinin bireysel başvuru incelemesinde açıkça dayanaktan yoksun veya keyfî olduğu anlaşılmadıkça yetkili mahkemelerin maddi tazminat konusundaki takdirine müdahalesi söz konusu olamaz. (O.O. ve diğerleri, B. No: 2021/64808, 23/10/2024,) .
Cezaevinde fazladan tutulduğu için kişiye ödenecek maddi ve manevi tazminat miktarı ne kadardır ?
Ceza infaz kurumunda fazladan tutulma nedeniyle açılan davada, ödenen tazminatın yetersiz olması dolayısıyla kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddiası ile Anayasa Mahkemesi’ne başvuruda bulunulmuştur. Başvurucu, hatalı bir değerlendirme sonucu infazına başlanan mahkûmiyet hükmüne istinaden ceza infaz kurumunda uzun süre tutulduktan sonra infaza konu edilen suçların birinden beraat etmiştir. (Şivan Tekin, B. No: 2022/55507, 3/10/2024, §)
Van Bölge Adliye Mahkemesi, cezaevinde fazladan infaz edilen süreyi 332 gün, maddi tazminat miktarını 9.389,84 TL ve manevi tazminat miktarını 20.000 TL olarak belirlemiştir. Anayasa Mahkemesi tazminat miktarının, Anayasa Mahkemesi’nin benzer davalarda verdiği tazminat miktarına göre kayda değer ölçüde düşük olması gerekçesiyle ve Anayasa Mahkemesi’nin cezaevlerinde tutulmanın Anayasa’nın 19. maddesinin ikinci fıkrasına aykırı olduğuyla ilgili iddialar bakımından hükmettiği manevi tazminat miktarı İstinaf Mahkemesinin karar tarihi olan 2022 yılı için asgari 67.500 TL, 2024 yılı için ise 148.500 TL olması sebebiyle tazminat hakkının özünü zayıflatacak kadar düşük olduğu sonucuna varmıştır. (Şivan Tekin, B. No: 2022/55507, 3/10/2024, §)
Özetle Anayasa Mahkemesi, cezaevinde haksız şekilde fazladan kalanlara veya hatalı bir değerlendirme sonucu infazına başlanan suçlardan birinden beraat ettiği için fazladan cezaevinde kalanlara 2022 yılı için asgari 67.500 TL, 2024 yılı için ise 148.500 TL manevi tazminat ödenmesine karar vermiştir. Buna benzer durumlarda mahkemelerce hükmedilecek tazminat miktarının Anayasa Mahkemesi’nin benzer davalarda verdiği tazminat miktarına göre kayda değer ölçüde düşük olmayacağı da Anayasa Mahkemesi tarafından ifade edilmiştir. (Şivan Tekin, B. No: 2022/55507, 3/10/2024, §)
Cezaevinde fazladan tutulmalarda ödenecek tazminat miktarının tespit edildiği Anayasa Mahkemesi kararının tamamını PDF olarak indirebilirsiniz.
Popüler Videolar
Türkiye’de En Çok İşlenen Suçlar
Biber Gazı Taşımak Yasak Mı ?
El Salvador Ceza Sistemi Suç Oranlarını Nasıl %97.7 Düşürdü ? Türkiye’de Suç Oranı Nasıl Düşer ?
Anayasa’nın İlk Dört Maddesi Değiştirilemez Ancak Yok Edilebilir
“Ataput” İfadesi Atatürk’e Hakaret Olarak Kabul Edilmiştir
İkinci Kez Suç İşleyenlere Koşullu Salıverilme İmkanı Getirilmesi Sakıncalı Olabilir
Cezaevlerinde Bulunan Yabancı Uyruklu Hükümlü Sayısı ve Yabancı Uyruklu Hükümlülerin En Çok İşlediği Suçlar
Kasten Öldürme Suçunun En Çok İşlendiği İller ve Bölgeler
Davalar Neden Çok Uzun Sürüyor ?
Cezaevlerindeki Kadın ve Erkek Sayısı
Popüler Yazılar
İlginizi Çekebilecek Diğer Yazılar
Uyuşturucu Satmaya Çalışanın Üstü Karar Alınmadan Aranabilir
Adli Para Cezası (T.C.K m. 52)
Polis Önleme Amacıyla Telefon Dinleyebilir Mi
Telefonun Alınarak Arama Kayıtlarına Bakılması
Üst Araması Kararı Gerektirmeyen Durumlar
Arama Kararı Olmadan Telefon İncelenemez ve Arama Yapılamaz
Bir yanıt yazın