Ceza Muhakemesi Hukukunda Elkoyma Tedbiri
Elkoyma tedbiri müsadereye tabi olan ya da ispatta kullanılacak olan eşyanın adliyenin elinin altında tutulmasını ifade eder. Müsadere ile elkoymaya farklı hususlardır. Müsadere bir güvenlik tedbiridir koruma tedbiri değildir. Müsaderede malın mülkiyeti hükümle birlikte devlete geçer ancak elkoyma bir koruma tedbiridir, burada mülkiyette bir değişim söz konusu değil. Çünkü burada henüz sadece bir şüphe vardır, kesin bir hüküm yoktur. Mal geçici olarak adliyede tutulur.
Elkoyma ile muhafaza altına alma da birbirinden farklıdır. Kişinin rızası ile bir mala elkonulursa bu bir muhafaza altına alma işlemidir. Rıza varsa elkoyma yoktur.
Ceza Muhakemesi Kanunu’na altı tür elkoyma tedbiri vardır. Linklere basarak hepsini detaylı olarak inceleyebilirsiniz. Bunlar:
1) Basit Elkoyma
2) Genişletilmiş Elkoyma (Taşınmazlarda hak ve alacaklara elkoyma)
3) Postada Elkoyma
4) Şirket Yönetimi İçin Kayyum Tayini
5) Bilgisayar, Bilgisayar Programı, Bilgisayar Kütüğünde Arama, Kopyalama
ve Elkoyma
6) Kaçaklar İçin Elkoymadır.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun Konuyla İlgili Hükümleri:
Madde 123 – (1) İspat aracı olarak yararlı görülen ya da eşya veya kazanç müsaderesinin konusunu oluşturan malvarlığı değerleri, muhafaza altına alınır.
(2) Yanında bulunduran kişinin rızasıyla teslim etmediği bu tür eşyaya elkonulabilir.
Madde 127 – (1) Hâkim kararı üzerine veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısının, Cumhuriyet savcısına ulaşılamadığı hallerde ise kolluk amirinin yazılı emri ile kolluk görevlileri, elkoyma işlemini gerçekleştirebilir.
(2) Kolluk görevlisinin açık kimliği, elkoyma işlemine ilişkin tutanağa geçirilir.
(3) Hâkim kararı olmaksızın yapılan elkoyma işlemi, yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını elkoymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi hâlde elkoyma kendiliğinden kalkar.
Madde 131– (1) Şüpheliye, sanığa veya üçüncü kişilere ait elkonulmuş eşyanın, soruşturma ve kovuşturma bakımından muhafazasına gerek kalmaması veya müsadereye tabi tutulmayacağının anlaşılması halinde, resen veya istem üzerine geri verilmesine Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından karar verilir. İstemin reddi kararlarına itiraz edilebilir.
(2) 128 ‘inci madde hükümlerine göre elkonulan eşya veya diğer malvarlığı değerleri, suçtan zarar gören mağdura ait olması ve bunlara delil olarak artık ihtiyaç bulunmaması halinde, sahibine iade edilir.
D) Konunun Değerlendirilmesi:
CMK’nın yukarıda belirtilen 123, 127 ve 131. maddeleri hükümlerine göre; bulundurulması ve taşınması başlı başına suç oluşturan bir maddeye kolluk görevlileri tarafından elkonabilmesi için hâkim veya Cumhuriyet savcısının ya da kolluk amirinin kararına gerek yoktur. Aynı şekilde, hâkim kararı olmaksızın bu tür bir maddeye elkonulması işleminin hâkim tarafından onaylanması da gerekli değildir.
CMK’nın 123 ve 127.maddeleri uyarınca elkoyma ve elkoymanın onaylanması için karar alınması zorunluluğu; bulundurulması ve taşınması başlı başına suç oluşturan maddelerin dışında kalıp, delil niteliğindeki ya da suçta kullanılan veya suçun işlenmesinden elde edilen eşya ve diğer değerler için geçerlidir.
Bu durumlar karşısında, A… 2. Sulh Ceza Hâkimliği’nce “sanığın üzerinde yapılan arama sonucu ele geçirilen, bulundurulması ve taşınması başlı başına suç oluşturan esrara elkonulması ya da elkonulmasının onaylanması için hâkim kararına gerek olmadığına” karar verilmesi gerekirken, “yasal süre içinde talepte bulunulmadığı” gerekçesiyle “elkoyma işleminin onaylanması talebinin reddine” karar verilmesi isabetsiz olduğundan; A… 3. Sulh Ceza Hakimliği’nce bu karara yönelik itirazın kabulü yerine reddine karar verilmesi yasaya aykırı olup kanun yararına bozma talebi bu değişik gerekçeyle yerindedir. (Yargıtay 10. Ceza Dairesi 2015/1714 E., 2016/669 K.)
Bir yanıt yazın