POLİÇEDE ARAYA GİRME VE ZAMANAŞIMI
Araya girebilecek kişiler kabul eden muhatap hariç sorumlulardan biri ya da ikinci bir kişi olabilir. Muhatap kabul etmemişse henüz o da araya girebilir. Önemli olan üçüncü bir kişinin devreye girip başvuru hakkını engellemesi. Araya girerek kabul, vadeden önce başvuru hakkının doğabileceği , muhatabın kabulü reddedildiği hallerde söz konusu olmaktadır. Önceden veya durumlar ortaya çıktıkça araya girme suretiyle ödeme söz konusu olabilir. Önceden ya da sonradan belli olabilir.
Araya girme
T.T.K. MADDE 734- (1) Düzenleyen ve cirantalardan veya aval verenlerden her biri, poliçeyi gereğinde kabul edecek veya ödeyecek olan bir kişiyi gösterebilir.
Araya girme suretiyle kabul, şartlar, hamilin durumu
T.T.K. MADDE 735– (1) Vadenin gelmesinden önce, hamilin başvurma hakkını kullanabileceği bütün hâllerde, poliçe araya girilerek kabul edilebilir; meğerki, kabul için ibrazı menedilen bir poliçe söz konusu olsun.
(2) Poliçeyi gereğinde ödeme yerinde kabul edecek veya ödeyecek olan bir kişi poliçede gösterildiği takdirde, hamil, o kişiye poliçeyi ibraz etmiş ve araya girme suretiyle kabul etmeme hâlinde kabul etmemeyi bir protesto ile tespit ettirmiş olmadıkça, o kişiyi göstermiş olan kişiye ve o kişiden sonra gelen borçlulara karşı vadenin gelmesinden önce başvurma hakkını kullanamaz.
(3) Diğer araya girme hâllerinde hamil, araya girme suretiyle kabulü reddedebilir; ancak, buna izin verirse, araya girme suretiyle kimin lehine kabulde bulunmuşsa ona ve ondan sonra gelen borçlulara karşı vadenin gelmesinden önce başvurma haklarını kullanamaz.
Araya girme işlemi vadeye kadar beklenmesini sağlar. Araya girme işlemi poliçeye yazılır lehine araya giren yazılır, yazılmazsa düzenleyen lehine sayılır.
T.T.K. MADDE 736- (1) Araya girerek kabul, poliçe üzerine yazılır ve araya giren tarafından imza edilir. Kabul beyanında kimin lehine araya girildiği gösterilir; gösterilmemişse düzenleyen lehine kabul edilmiş sayılır. (AVAL GİBİ ORADA DA DÜZENLEYEN LEHİNE.)
Araya girerek ödeme de olabiliyor.
Araya girerek ödeme
Şartları
T.T.K. MADDE 738– (1) Hamil, vadede veya vadeden önce başvurma haklarını kullanabileceği bütün hâllerde, araya girerek ödeme yapabilir.
(2) Araya girerek ödeme, lehine ödenecek kişinin ödemeye zorunlu olduğu tutarın tamamını kapsar.
(3) Bu ödemenin en geç, ödememe protestosunun çekilmesi için belirli olan son günün ertesi günü yapılması gerekir.
Hakların devri, araya girenlerin birden fazla olması hâli
T.T.K. MADDE 742– (1) Araya girerek ödemede bulunan kişi, lehine ödemede bulunduğu kişiye ve poliçeden dolayı ona borçlu olan kişilere karşı poliçeden doğan hakları iktisap eder. Ancak, poliçeyi yeniden ciro edemez.
(2) Lehine ödemede bulunulan kişiden sonra gelen borçlular borçtan kurtulurlar.
(3) Araya girerek ödemede bulunmak hususunda çeşitli teklifler yapılmışsa bu tekliflerden hangisi borçlulardan en çoğunu borçtan kurtaracaksa o tercih olunur. Ortada daha iyi bir teklif bulunduğunu bildiği hâlde araya girerek ödemede bulunan kişi, en iyi teklif tercih edilmiş olsaydı, kimler borçtan kurtulacak idiyseler onlara karşı başvurma hakkını kaybeder.
Birden fazla araya giren varsa daha fazla kişiyi sorumluluktan (borçtan) kurtulan tercih olunur. Senet metni değişmişse değişiklikten önce imzası olanlar eski şekliyle, yeni poliçe şekline imza atanlar yeni metin şekline karşı sorumludurlar. Kanunen getirilmiş olan süreler değiştirilemez. Vadesi gelmiş poliçenin ödenmesi için mahkeme süre veremez. Süreyi değiştiremez ancak o senetten sorumlu olan kişiler ve alacaklı olan kişi arasında yapılacak borçlar hukuku sözleşmesi ile değiştirilebilir. Alacaklı riski kendisine ait olacak şekilde vadeyi değiştirebilir.
Zamanaşımı
Süreler
T.T.K. MADDE 749– (1) Poliçeyi kabul edene karşı ileri sürülecek poliçeden doğan istemler, vadenin geldiği tarihten itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
(2) Hamilin, cirantalarla düzenleyene karşı ileri süreceği istemler, süresinde çekilen protesto tarihinden veya senette “gidersiz iade olunacaktır” kaydı varsa vadenin dolduğu tarihten itibaren bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
(3) Bir cirantanın başka cirantalarla düzenleyen aleyhine ileri süreceği istemler, cirantanın poliçeyi ödediği veya poliçenin dava yolu ile kendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren altı ay geçmekle zamanaşımına uğrar.
Zamanaşımın kesilme
Sebepleri
T.T.K. MADDE 750– (1) Zamanaşımı; dava açılması, takip talebinde bulunulması, davanın ihbar edilmesi veya alacağın iflas masasına bildirilmesiyle kesilir.
Hükümleri
T.T.K. MADDE 751– (1) Zamanaşımını kesen işlem, kimin hakkında meydana gelmişse ancak ona karşı hüküm ifade eder.
(2) Zamanaşımı kesilince, süresi aynı olan yeni bir zamanaşımı işlemeye başlar.
Zamanaşımı defi hakkı re-sen gözetilmez. Zamanaşımına uğramış olan kambiyo senetleri ve çekler yazılı delil başlangıcı olarak kabul edilir. Düzenleyen-hamil arasındaki ilişki tanıkla kanıtlanabilir. Ciro edilmiş kambiyo senedi ve çek delildir. Zamanaşımının durması konusunda borçlar kanunu hükümleri uygulanıyor.
Hatır senedi: Bir kimsenin borçlu olmadığı halde hatır için sanki borçluymuşçasına verdiği kambiyo senedi. Özel bir anlaşma. Yargıtay bu tür senetleri geçerli kabul ediyor.
Poliçe karşılığının devri
T.T.K MADDE 733– (1) Düzenleyen hakkında iflasın açılmasıyla beraber, poliçe karşılığının veya düzenleyenin muhatap hesabına alacak olarak geçirdiği diğer paraların geri verilmesi hususunda düzenleyenin muhataba karşı poliçe ilişkisinden başka bir hukuki ilişkiden kaynaklanan istem hakkı poliçe hamiline geçmiş olur. (Düzenleyenin iflası durumunda karşılık hamile geçer.)
(2) Düzenleyen, karşılık ilişkisinden dolayı haiz olduğu haklarını devrettiğini poliçede beyan ettiği takdirde, bu haklar, poliçe hamili kim ise ona ait olur.
(3) Muhatap, iflasın açıldığı ilan edildikten veya kendisine devir durumu ihbar edildikten sonra yalnız poliçenin iadesi karşılığında usulü dairesinde hakkını ispat eden hamile karşı ödemede bulunabilir.
Demek ki düzenleyen senet ilişkisindeki karşılığı devrettiğini yazarsa ya da iflas ederse o zaman kambiyo ilişkisi dışındaki istem hakları hamile geçer. Poliçede yapılması gereken bir takım işlemler yapılmadıysa, protesto çekilmedi vs. bu sefer sebepsiz zenginleşmeye dayanabilir hamil.
POLİÇEDE SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME
T.T.K. MADDE 732– (1) Zamanaşımı sebebiyle veya poliçeden doğan hakların korunması için gerekli olan işlemlerin yapılmasının ihmal edilmiş olması dolayısıyla, düzenleyenin veya kabul edenin poliçeden doğan yükümlülükleri düşmüş bile olsa, bunlar poliçenin hamiline karşı, onun zararına zenginleşmiş olabilecekleri kadar borçlu kalırlar.
(2) Sebepsiz zenginleşmeden doğan istem, muhataba, yerleşim yerli bir poliçeyi ödeyecek olan kimseye ve düzenleyen, poliçeyi başka bir kişi veya ticari işletme hesabına düzenlemiş olduğu takdirde o kişiye veya ticari işletmeye karşı da ileri sürülebilir.
(3) Poliçeden doğan borcu düşmüş olan cirantaya karşı böyle bir istem ileri sürülemez.
(4) Zamanaşımı süresi, poliçenin zamanaşımına uğradığı tarihi takip eden tarihten itibaren bir yıldır; ispat yükü, sebepsiz zenginleşmediğini iddia edene aittir.
POLİÇE NÜSHALARI
İsteme hakkı
T.T.K. MADDE 743– (1) Poliçe birbirinin aynı olmak üzere birden fazla nüsha olarak düzenlenebilir.
(2) Bu nüshalara teselsül eden sıra numaraları konulur. Numaralar metne yazılır. Aksi takdirde nüshaların her biri ayrı bir poliçe kabul edilir.
(3) Tek nüsha olarak düzenlendiği kaydını içermeyen bir poliçenin hamili, giderleri kendisine ait olmak üzere birden fazla nüsha verilmesini isteyebilir. Bu amaçla hamil kendi cirantasına başvurduğu takdirde, hamilin cirantası ve daha önceki cirantalar sıra ile birbirlerine ve ilk ciranta da düzenleyene başvurmaya zorunludurlar. Bundan başka cirantaların, yeni nüshalar üzerine kendi cirolarını yeniden yazmaları gereklidir.
Nüshaların biri üzerine yapılacak ödeme diğer nüshaları da düşürür. Birinin kabule sunulması yeterlidir. Nüshaları düzenleme yetkisi düzenleyene ait. Suret, poliçe aslının kopyası bunun üzerinde de ciro ve aval işlemleri yapılabilir. Sureti her hamil düzenleyebiliyor. Kabul şerhi konulamıyor.
Senet aslının teslimi
T.T.K. MADDE 747– (1) Suretin, senet aslının kimin elinde bulunduğunu göstermesi gerekir. Senet aslını elinde tutan kişi, bunu, suretin yetkili hamiline teslim ile yükümlüdür.
(2) Teslimden kaçınılması hâlinde hamil; ancak istemine rağmen senet aslının kendisine teslim edilmediğini bir protesto ile tespit ettirdiği takdirde, suretin cirantalarına ve suret üzerine aval veren kişilere karşı başvurma haklarını kullanabilir.
(3) Senedin aslı, suretin düzenlenmesinden önce en son olarak aslına yazılmış olan cirodan sonra “buradan itibaren ancak suret üzerine yazılacak cirolar geçerlidir” kaydını veya buna benzer bir kaydı içerirse, bundan sonra senedin aslına yazılacak cirolar geçersizdir.
Bir kimsenin kambiyo ehliyetinin tabi olduğu devletin kanununa göre belirlenmelidir. Vatansızlar hakkında egemen görüş yerleşim yerinin bulunduğu ülke hukuku. Şekil şartı bakımından yapıldığı ülkenin şekil şartı hukuku. Poliçe kelimesi eksikse poliçe emre yazılı havaledir. Emre yazılı havale kabul için ibraz edilmiyor. Kambiyo senedine ilişkin yollarla takibi mümkün değil.
Bir yanıt yazın